Dụng cụ gia công cơ khí là gì?
Dụng cụ gia công cơ khí bao gồm tất cả các dụng cụ nhằm phục vụ cho quá trình gia công cắt gọt, tạo hình các chi tiết trong ngành cơ khí. Các dụng cụ gia công cơ khí thường được lắp đặt vào các máy gia công để thực hiện các chức năng đặc thù của chúng.
Một bộ dụng cụ gia công cơ khí thường bao gồm các dụng cụ cắt gọt, dụng cụ hỗ trợ và các phụ tùng, phụ kiện đi kèm.
Dụng cụ gia công cơ khí bao gồm những loại nào
Như đã nói ở trên, có thể chia dụng cụ gia công cơ khí thành 2 nhóm chính là dụng cụ cắt gọt và dụng cụ hỗ trợ. Chúng ta sẽ đi tìm hiểu kỹ hơn những loại dụng cụ này trong phần dưới đây.
1. Dụng cụ cắt gọt
Bao gồm tất cả các loại dụng cụ có công dụng là cắt gọt, loại bỏ đi những phần thừa trên phôi vật liệu để tạo hình chi tiết từ phôi thô cho đến bán hoàn thiện và hoàn thiện. Chúng là những dụng cụ phổ biến sau.
1.1 Dao tiện
Là dụng cụ được dùng cho quá trình gia công tiện trên các máy tiện cơ và máy tiện CNC. Dao tiện bao gồm nhiều loại là các mảnh chip tiện, dao tiện ngoài, dao tiện trong, dao tiện mặt đầu, dao tiện rãnh, dao tiện ren, dao tiện định hình, dao tiện thô, dao tiện tinh… Dao tiện thường được dùng để gia công các chi tiết có hình trụ, côn, tròn.
Dao tiện thường có cấu tạo là cán dao và đầu dao. Trên các máy tiện CNC dao tiện thường có đầu dao kiểu gắn chip cắt. Những mảnh chip tiện có thể tháo lắp dễ dàng để thay thế mỗi khi bị mòn. Để tìm hiểu nhiều hơn về dao tiện, các bạn có thể xem thêm tại bài viết Tổng hợp các loại dao tiện CNC thông dụng.
1.2 Dao phay
Các loại dao phay sử dụng cho ngành cơ khí chính xác bao gồm các loại mũi phay là các dao phay ngón, dao phay cầu, dao phay ren hay các loại đài phay là dao phay góc, dao phay mặt, dao phay đĩa, dao phay gắn mảnh… Giống với dao tiện thì dao phay cũng có loại dùng cho phay thô và phay tinh.
Dao phay và dao tiện khá dễ để phân biệt, tuy nhiên điểm khác biệt rõ rệt nhất để phân chia 2 loại dụng cụ cắt gọt này với nhau là cách thức cắt gọt của chúng. Trong quá trình cắt gọt thì dao tiện chỉ đứng yên hoặc chuyển động tịnh tiến, còn dao phay thì lại dùng chuyển động xoay tròn quanh trục của mình để thực hiện lấy đi những phần thừa trên phôi. Các bạn có thể xem thêm bài viết Tìm hiểu về các loại dao phay CNC trong cơ khí để hiểu rõ hơn về các loại dao phay cơ khí.
1.3 Mũi khoan
Đây là dụng cụ cắt gọt phổ biến trong ngành cơ khí, được dùng để tạo lỗ trên các chi tiết. Mũi khoan cơ khí có nhiều kiểu dáng, độ dài, đường kính khác nhau để đáp ứng cho nhiều mục đích gia công trong thực tế.
Không chỉ có các mũi khoan xoắn thông thường, trong ngành cơ khí chính xác thì còn có những loại mũi khoan có đặc điểm rất riêng như mũi khoan gắn mảnh, khoan định tâm, mũi khoan có thể thay đổi đầu, mũi khoan bước, mũi khoan răng cưa… Xem thêm bài viết Các loại mũi khoan trong gia công cơ khí để biết nhiều hơn về các mũi khoan cơ khí.
1.4 Mũi taro
Mũi taro có hình dạng gần giống với các mũi khoan và dao phay ngón, tuy nhiên trên thân của nó lại bao gồm các răng để tạo ren trong các chi tiết ren lỗ. Chúng được dùng khá phổ biến để tạo ra các lỗ ren nhỏ. Tuy nhiên thì hiện nay dao phay ren hay dao tiện ren cũng đã được sử dụng nhiều hơn.
Có một vấn đề thường xảy ra khi taro ren là mũi taro bị gãy và mắc kẹt vào trong phôi, điều này khiến cho quá trình gia công thường bị gián đoạn, đôi khi làm hỏng cả chi tiết. Để hạn chế vấn đề này xảy ra, các bạn có thể xem tại bài viết Cách xử lý khi bị gãy mũi Taro & cách ngăn ngừa tối ưu nhất.
1.5 Dao khoét lỗ
Dao khoét lỗ hay các mũi khoét lỗ được sử dụng để mở rộng lỗ với nhiều kiểu lỗ như lỗ trụ, lỗ bậc, lỗ côn, khoét mặt đầu vuông. Dao khoét có nhiều lưỡi cắt hơn và độ cứng vững cao hơn mũi khoan nên đạt độ chính xác của lỗ cao hơn.
1.6 Dao doa lỗ
Đối với các lỗ sau khi đã được tạo ra từ các mũi khoan, dao khoét lỗ, dao phay hay dao tiện thì để tăng độ chính xác cũng như độ bóng của lỗ đó, người ta sẽ dùng một dụng cụ được gọi là dao doa lỗ hay các mũi doa.
Dao doa lỗ có độ cứng vững cao, lưỡi dao sắc bén và hạn chế được các rung động trong quá trình gia công. Các bạn có thể tham khảo Hệ thống doa lỗ lắp ghép Big Daishowa nếu có nhu cầu sử dụng.
1.7 Dao chuốt
Dao chuốt giúp mở rộng bề mặt hình trụ trong và các mặt định hình trên phôi. Nó cũng được dùng trong một số kỹ thuật chuốt để gia công mặt phẳng, mặt định hình trong hình khối và sản xuất hàng loạt. Các loại dao chuốt phổ biến là dao chuốt rãnh, dao chuốt lỗ, dao chuốt bề mặt định hình.
1.8 Dao vát mép
Dao vát mép hay mũi vát mép là dụng cụ cắt gọt có công dụng giống như cái tên của nó là vát mép sắc của lỗ, giúp định hình lại mép lỗ theo đúng yêu cầu gia công. Có nhiều tên gọi của dao vát mép như mũi lả miệng, mũi khoét loe, mũi khoan vát mép, mũi doa miệng lỗ… Nếu các bạn có nhu cầu sử dụng loại dao vát mép này, có thể xem thêm Dao vát mép Big Daishowa.
Ngoài ra còn một số loại dụng cụ cắt gọt cơ khí khác như dao bào, mũi mài, dao móc ngược… Các dụng cụ cắt gọt ngày càng được nâng cấp, cải tiến nhiều hơn ở các thiết kế, kiểu dáng giúp cho hiệu suất gia công được tăng lên. Đặc biệt là vật liệu chế tạo và lớp phủ được sử dụng trên các dụng cụ cũng trở lên tốt hơn nhiều, với độ chịu nhiệt, chịu mài mòn cực kỳ tốt. Các bạn có thể xem thêm qua bài viết Những vật liệu chế tạo dụng cụ cắt gọt kim loại phổ biến hiện nay.
2. Dụng cụ hỗ trợ
Những dụng cụ cắt gọt có thể sử dụng được thì phải cần có những dụng cụ hỗ trợ, chúng sẽ có công dụng chính là giữ chắc các dụng cụ cắt gọt, và gắn chặt dụng cụ cắt trên các máy gia công. Những dụng cụ hỗ trợ này bao gồm những loại sau.
2.1 Đầu kẹp
Đầu kẹp có nhiều loại khác nhau để giữ các loại dao tiện, dao phay, mũi khoan, mũi doa, mũi taro… đã nói ở phần trên. Tùy vào loại máy giá công, loại dụng cụ cắt gọt và yêu cầu gia công mà đầu kẹp có những kiểu dáng, cấu tạo khác nhau. Tuy nhiên, yêu cầu chung của các đầu kẹp là phải kẹp chắc chắn các dụng cụ cắt gọt, có độ cứng vững cao, hạn chế được các rung động.
Các đầu kẹp hiện nay được cải tiến rất nhiều với nhiều tính năng nổi bật, giúp người vận hành có thể tháo lắp dao cụ nhanh chóng, dễ dàng nhưng lại vẫn đảm bảo độ kẹp chắc chắn. Các đầu kẹp có các chuẩn riêng như BT, BBT, HSK, ST, BIG CAPTO, BDV, DV… Các loại phổ biến có thể kể đến như đầu kẹp mũi phay, đầu kẹp mũi taro, đầu kẹp nhiệt, đầu kẹp chuyển góc, đầu kẹp tăng tốc, đầu kẹp thủy lực,…. Các bạn có thể tìm hiểu thêm Các loại đầu kẹp Big Daishowa để hiểu hơn về dụng cụ gia công này.
2.2 Cán dao
Cán dao có công dụng tương tự như đầu kẹp là giữ dụng cụ cắt và gắn lên các máy gia công. Tuy nhiên thì cán dao chủ yếu dùng cho các loại dao tiện, dao cắt rãnh, dao doa lỗ, vát mép. Phổ biến nhất là các loại cán dao tiện, các mảnh chip tiện có thể thay thế sẽ được sử dụng đối với loại cán dao này.
